Ślad trasy w pliku GPX
Orneta (0,0 km) • Godkowo (16,0 km) • Surowe (17,6 km) • Pasłęk (36,7 km) • Słobity (52,3 km) • Gładysze (63,5 km) • Osetnik (69,2 km) •Chwalęcin (72,6 km) • Orneta (83,6 km)
Trasa polecana zarówno miłośnikom historii, jak i rowerzystom lubiącym rekreacyjną jazdę wśród malowniczych krajobrazów. Po drodze mija się wiele zabytków, m.in. ruiny pałacu w Słobitach oraz odrestaurowany pałac w Gładyszach (niegdyś oba należały do rodu Dohnów). Na szlaku są też historyczne miasta Orneta i Pasłęk oraz jedno z bardziej znanych miejsc kultu na Warmii – sanktuarium Męki Pańskiej, którym ustanowiono kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie.
Z Ornety wyjeżdżamy drogą wojewódzka nr 513 w kierunku Pasłęka. Przez kilka pierwszych kilometrów jedziemy wydzieloną ścieżką rowerową. Po drodze, w Godkowie możemy obejrzeć drewnianą cerkiew pw. Opieki Matki Bożej.
Przenosiny cerkwi
Cerkiew pw. Opieki Matki Bożej, która obecnie stoi w Godkowie, pochodzi z miejscowości Kupna na Podkarpaciu. Pozostałości zabytkowej świątyni zostały tu przeniesione i zrekonstruowane w 2012 r.
Z Godkowa kierujemy się za drogowskazem na Niebrzydowo. Do miejscowości Surowe jedziemy drogami lokalnymi, na niektórych odcinkach w szpalerach drzew. Teren jest tu raczej płaski. W Skowronach mijamy kościół pw. Wniebowzięcia NMP (dawniej ewangelicki), wybudowany w połowie XIV w. w miejscu pruskiego grodu. Skręcamy w prawo i zniszczonym asfaltem jedziemy dalej przez Nawty i Gruzajny. Po dotarciu do miejscowości Gradki kierujemy się ponownie w prawo. Cały czas asfaltem, przez most na rzeczce Sale, zmierzamy do Surowych. Trasa prowadzi dalej drogą wojewódzką nr 527 przez Rogajny do Pasłęka, ale w tym miejscu warto zjechać z niej niecałe 3 km do Kwitajn, aby zobaczyć barokowy zespół pałacowo-parkowy. Po dotarciu do Pasłęka kierujemy się na zachód, w stronę ulicy Zamkowej. Równa kostka brukowa zjeżdżamy w dół, na drogę wojewódzką nr 505 w stronę Fromborka. Następnie, za Pasłękiem, skręcamy w kierunku miejscowości Robity i jedziemy prosto do Łukszt. Na końcu wsi, na rozwidleniu dróg kierujemy się w lewo, na północ. Mijając Leśnictwo Stępniewo i osadę Górski Las, dojeżdżamy do osady Słobity-Stacja. Trzymając się drogi asfaltowej, skręcamy w prawo, a następnie w lewo. Docieramy do centrum wsi ze sporym stawem i wiatą, gdzie można odpocząć. Będąc w Słobitach, warto obejrzeć dwa tutejsze zabytki: ruiny pałacu rodu Dohnów, które można zobaczyć z drogi, oraz neogotycki kościół poewangelicki z XIX w. z wysoką wieżą, do którego dojeżdża się brukowaną drogą pod górkę. Z centrum Słobit jedziemy dalej prosto, do drogowskazu „Wilczeta 6”. W tym miejscu skręcamy w lewo, po czym przejeżdżamy przez Karwiny. Za lasem trasa prowadzi wśród pól uprawnych. Docieramy do Wilcząt. Pośrodku miejscowości stoi krzyż. Skręcamy w prawo w drogę wojewódzka nr 509 do Gładysz. Przed wsią, w lesie po lewej stronie szosy znajduje się mauzoleum rodziny Dohnów. Gładysze również należały do tego potężnego rodu. Tutejszy pałac jest pięknie odrestaurowany. Dalej jedziemy droga wojewódzką nr 509, a potem skręcamy z niej do Osetnika. Tutaj, na zakręcie warto odbić z trasy w lewo. Tuż przy drodze zachowały się ruiny kościoła z XVIII w., zniszczonego podczas II wojny światowej. Na jednej ze ścian nadal wisi krzyż.
Kolejną wartą odwiedzenia miejscowością jest Chwalęcin, niewielka wieś z bardzo znanym sanktuarium. Stąd przez Augustyny i dalej bardzo szeroka droga asfaltowa przez Krzykały wracamy do Ornety.
Na trasę można wybrać się rowerem szosowym, turystycznym, crossowym lub górskim.
Dworce kolejowe znajdują się w Ornecie (na linii Olsztyn – Braniewo) oraz w Pasłęku (na linii Olsztyn – Elbląg).
Pasłęk
Niewielkie miasteczko, które otrzymało prawa miejskie w 1297 r. Pierwszymi osadnikami byli Holendrzy, sprowadzeni do osuszania tutejszych terenów. Dlatego przez długi okres miasto nazywano Holland (pol.Holad Pruski, niem. Preußisch Holland). W Pasłęku jest wiele urokliwych zabytków, zachowanych pomiędzy współczesnymi budynkami. W dawnym zamku krzyżackim obecnie mają swoje siedziby urząd miasta i dom kultury. Obok wznosi się gotycki kościół pw. św. Bartłomieja z XIV w. z głównie barokowym wystrojem. Ciekawostką jest, iż odnaleziono podziemny tunel, który łączy zamek z kościołem. Pasłęcka starówka do dzisiaj otoczona jest murami obronnymi o długości ok. 1200 m i wysokości 8 m, wzniesionymi w 1320 r. Są to najdłuższe średniowieczne mury w województwie warmińsko-mazurskim. Zachowały się też dwie dawne bramy miejskie: Młyńska i Kamienna. Z XIV w. pochodzi także pasłęcki ratusz, który w 1945 r. został w 80% zniszczony przez wojska radzieckie. Zniszczeniom uległy również sąsiadujące z ratuszem budynki miejskie. Po wojnie zabytki odbudowano. Warto też obejrzeć dawną renesansowa kaplice cmentarna z 1598 r. Od lat 60. XX w. użytkują ją wspólnie ewangelicy i prawosławni, jest zatem jednocześnie Cerkwia prawosławna pw. św. Onufrego i kościołem ewangelicko-augsburskim pw. św. Jerzego. Po 1812 r. w Pasłęku zaczęli osiedlać się Żydzi. Pamiątka po tej społeczności jest bardzo dobrze zachowany kirkut. Groby pochodzą z 2. poł. XIX w., a najstarsza macewa – z 1860 r. Atrakcyjna przestrzeń do odpoczynku na terenie miasta stanowi Park Ekologiczny – urokliwy kompleks leśny z kąpieliskiem nad jeziorem, ścieżkami spacerowymi, miejscami do biwakowania i grillowania.
Kwitajny
Atrakcją miejscowości jest zespół pałacowo-parkowy składający się z pałacu (wzniesionego w 1740 r., przebudowanego w latach 1840– –1850 w stylu neorenesansowym), oranżerii z XIX w. i otaczającego budynki niewielkiego parku ze stawami. Majątek należał do Dönhoffów, jednego z najważniejszych pruskich rodów. W 1939 r. jego właścicielką była hrabina Marion Dönhoff, późniejsza dziennikarka, rzeczniczka pojednania polsko-niemieckiego, autorka książek o Prusach Wschodnich.
Słobity
We wsi zachowały się ruiny manierystycznego pałacu rodu Dohnów, wzniesionego w latach 1622–1624, znacznie rozbudowanego w latach 1696–1723. Była to piękna rezydencja z dwukondygnacyjna sala balowa i apartamentami królewskimi, a przy tym jeden z pięciu pałaców w Prusach Wschodnich, w których zatrzymywał się władca podczas swych podróży po kraju. W marcu 1945 r. pałac został spalony. Zachowały się tylko majestatyczne mury obwodowe jego korpusu. Słobity były główna siedzibą rodu, który na przestrzeni wieków powiększył swoje włości o majątki w Bielicy, Gładyszach, Kamieńcu, Markowie, Karwinach, Karwitach, Katach i Sasinach, a także w Moragu i Prakwicach. Będąc w Słobitach, warto także obejrzeć neogotycki kościół poewangelicki
z XIX w. z wysoką wieżą. Na jego zewnętrznej ścianie umieszczono tablice poświęconą mieszkańcom wsi poległym podczas I wojny światowej. Ciekawe jest, ze przedstawiono na niej drzewa i leśne zwierzęta, m.in. ptaki, wiewiórki i ślimaka.
Chwalęcin
To jedno z ośmiu znanych miejsc pielgrzymkowych na Warmii. Późnobarokowy kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego Chwalęcin, 11-130 Orneta, tel. 660 169 540, www.facebook.com/chwalecin, kluczem do wrót sanktuarium dysponuje pani sołtys, mieszkająca po drugiej stronie drogi , z klasycystyczną fasadą, stoi przy drodze w centrum wsi. Pierwotnie znajdowała się tu kaplica ze słynącym z łask „czarnym krucyfiksem”, odnalezionym w XVI w. w lesie nad Wałszą. Podczas epidemii dżumy w 1709 r. kapituła warmińska ślubowała wznieść w tym miejscu kościół. Jego budowę zakończono w 1728 r. Wygląd świątyni i dodanej w XIX w. bramy nawiązuje do sanktuarium w Świętej Lipce. Wnętrze zachwyca późnobarokowa polichromia z 14 scenami legendy Krzyża Świętego. Ponadto zachował się bogaty późnobarokowy wystrój o wysokiej wartości artystycznej, w tym rokokowe konfesjonały i ambona z XVIII w. Uznawany za cudowny, gotycki „czarny krucyfiks” z ok. 1400 r. znajduje się w ołtarzu głównym.
„Wenecja” w Chwalęcinie
W 2009 r. reżyser Jan Jakub Kolski kręcił na terenie sanktuarium w Chwalęcinie zdjęcia do filmu „Wenecja”.
Informacja Turystyczna
Informacja Turystyczna w Pasłęku, ul. Bolesława Chrobrego 7, 14-400Pasłek, pitpaslek@gmail.com (sezonowo)
Informacja turystyczna w Ornecie, ul. Rycerska, 11-130 Orneta, tel. 601 088 258, www.orneta.pl (sezonowo V–IX)
