Ślad trasy w pliku GPX
Ruciane-Nida (0,0 km) · Wojnowo (14,3 km) · Gałkowo (19,0 km) · Kadzidłowo (22,5 km) · Nowy Most (25,5 km) · Iznota (28,0 km) · Wygryny (34,7 km) · Śluza Guzianka (38,0 km) · Ruciane-Nida (39,0 km)
Pętla Wojnowska prawie w całości przebiega przez Puszczę Piską. Jest bardzo ciekawa, i to pod każdym względem. Miłośnicy historii znajdą tu sporo obiektów do zobaczenia. Po drodze można poznawać historię Mazur, odwiedzając wsie: Wojnowo z zabytkami staroobrzędowców, Gałkowo z dworem leśniczego czy Kadzidłowo z Osadą Kulturową. Zarówno dzieci, jak i dorosłych wielbicieli przyrody z pewnością zaciekawi Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie.
Na trasę wyruszamy spod siedziby informacji turystycznej przy ulicy Dworcowej w Rucianem-Nidzie. Najpierw kierujemy się wzdłuż drogi krajowej nr 58 na południowy wschód, mijamy zabytkową kolejową wieżę wodną i po 400 m skręcamy w prawo. Nieopodal zjazdu, za stacją benzynową znajduje się bunkier wieżowy, który został zbudowany przed I wojną światową, by chronić przejście przez Kanał Nidzki.
Docieramy do alei Wczasów – tu możemy zrobić sobie przerwę na plaży gminnej nad Jeziorem Nidzkim. Zaraz przy zejściu do jeziora zobaczymy ciekawy drewniany budynek, tzw. Borejszówkę.
Ścieżką rowerową jedziemy dalej do Nidy, czyli zachodniej części miasta. Przy alei Wczasów mijamy zamkniętą Perłę Jezior.
Przemieszczając się dalej, przejeżdżamy przez mostek i na rozwidleniu skręcamy w lewo w ulicę Wiejską, a następnie Żeglarską. Nawierzchnia przechodzi w gruntową. Po ok. 2 km wjeżdżamy na nową drogę asfaltową w kierunku Krzyży i Karwicy. Po kolejnych 2 km skręcamy w prawo w drogę gruntową, a po 100 m – ponownie w prawo, w drogę prowadzącą na północ. Niedaleko stąd, ok. 2 km na południe, znajduje się Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego – Leśniczówka Pranie.
Przecinamy linię kolejową i duktem leśnym docieramy do drogi krajowej nr 58, skręcamy w lewo na Szczytno, a po pokonaniu kolejnego odcinka w prawo na Uktę. Przejeżdżamy przez Wojnowo . Na początku wsi, po lewej stronie, wznosi się zabytkowy klasztor staroobrzędowców, a w centrum stoi molenna, czyli dom modlitwy. Na skrzyżowaniu jedziemy prosto (przy drodze odchodzącej w prawo, 200 m od trasy, znajduje się warta odwiedzenia cerkiew prawosławna). Po lewej mamy widok na rzekę Krutynię. Zbliżamy się do niej, skręcamy w lewo w drogę gruntową i przejeżdżamy mostem przerzuconym przez rzekę. Po pokonaniu 100 m skręcamy w lewo w drogę wiejską prowadzącą pośród malowniczych łąk i nowych, okazałych willi do Gałkowa.
Gałkowo to kolejna wieś zbudowana przez staroobrzędowców, z wieloma przykładami architektury drewnianej. Miejscowość jest znana z dworku leśniczego. Obiekt pierwotnie stał w Sztynorcie jako element słynnego kompleksu pałacowego, będącego siedzibą rodu Lehndorffów. Niestety od lat 90. XX w. popadał w ruinę, dlatego został w częściach przetransportowany do Gałkowa i tu zrewitalizowany.
Docieramy do drogi wojewódzkiej nr 610, którą przecinamy, i dalej drogą gruntową kierujemy się do Kadzidłowa, skręcając na najbliższym skrzyżowaniu w prawo, a na kolejnym rozjeździe – w lewo.
Dojeżdżamy do drogi wojewódzkiej nr 609, skręcamy w nią w lewo na Mikołajki, a po ok. 1 km zjeżdżamy z niej w prawo na Iznotę. Mijamy wieś Nowy Most i rzekę Krutynię w Iznocie, znanej z Galindii, ośrodka wypoczynkowego z parkiem rozrywki nawiązującego do kultury i zwyczajów Galindów.
Na pierwszym skrzyżowaniu w Iznocie skręcamy w prawo na Wygryny. Jedziemy dalej drogą leśną, mijając małe jeziorka leśne ukryte w puszczy. Po pokonaniu 7 km docieramy do Wygryn. Przejeżdżamy przez most na rzece Nidce i leśną drogą gruntową udajemy się na południe do Rucianego-Nidy. Tu, na skrzyżowaniu z ulicą Guzianka, kierujemy się na wprost, w ulicę Mazurską (ulica Guzianka prowadzi w lewo, zjeżdżając ze szlaku, możemy nią dojechać do pobliskich śluz Guzianka I i II oraz bunkrów wieżowych ze stanowiskami karabinów maszynowych). Ulicą Mazurską docieramy do ronda i przy informacji turystycznej kończymy wycieczkę.
Szlak oznakowany kolorem zielonym. Wycieczkę można wydłużyć o ok. 4 km (2 km w jedną stronę), na odcinku między Rucianem-Nidą a Wojnowem skręcając w stronę Karwicy, by odwiedzić Leśniczówkę Pranie – Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.
Ruciane-Nida leży na jednej z dwóch linii kolejowych łączących Olsztyn z Ełkiem. Zatrzymują się tu pociągi regionalne oraz kilka pociągów dalekobieżnych.
Połączenie drogowe zapewnia droga krajowa nr 58 prowadząca z Olsztynka m.in. przez Szczytno, Ruciane-Nidę i Pisz.
Ciekawostka – Perła Jezior
Był to jeden z najbardziej znanych przedwojennych ośrodków wczasowych na Mazurach. Został zaprojektowany jeszcze w latach 20. XX w. przez Augusta Feddersena, architekta związanego z Olsztynem. Do 1945 r. działał pod nazwą Kurhaus Rudczanny am Niedersee. Przed II wojną światową podobno spotykał się w nim polski minister spraw zagranicznych Józef Beck z Hermannem Göringiem. W czasie wojny utworzono tu polowy szpital niemiecki, a następnie radziecki. Po wojnie ośrodek został przejęty przez państwowy Fundusz Wczasów Pracowniczych. Nadano mu wówczas nazwę Perła Jezior. Kilkanaście lat temu został zamknięty i od tego czasu popada w ruinę. Obecnie należy do Lasów Państwowych. Jest wpisany do ewidencji obiektów zabytkowych. Planuje się uruchomienie w nim centrum szkoleniowo-konferencyjnego.
Wojnowo
Wieś założona w 1832 r., jako druga po Onufryjewie, przez rosyjskich staroobrzędowców (filiponów). Szybko stała się centrum życia ich społeczności. W 1847 r. powstał tu klasztorny dom modlitwy, w którym obecnie działa prywatne muzeum. Jego wnętrze zdobią oryginalne ikony przywiezione ze wschodu przez pierwszych osadników. Nieopodal, na niewielkim półwyspie wcinającym się w wody jeziora Duś, zachował się klasztorny cmentarz. Niedaleko znajduje się także cmentarz wiejski. Przy drodze można zobaczyć charakterystyczną czerwoną wieżę molenny, czyli domu modlitwy wspólnoty. Niestety tylko raz w miesiącu jest ona otwierana podczas nabożeństwa. We wsi stoi również funkcjonujący do dzisiaj prawosławny monaster Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny. Chcąc go zwiedzić, najlepiej najpierw sprawdzić godziny otwarcia telefonicznie lub w internecie.
Ciekawostka – Staroobrzędowcy
W połowie XVII w. rosyjski patriarcha prawosławny wprowadził reformy liturgiczne. Wiernych, którzy nie zgadzali się z tymi zmianami, nazwano staroobrzędowcami. W Rosji zostali oni uznani za heretyków i poddani represjom. W latach 30. XVIII w. należący do staroobrzędowców mnich Filip założył własną wspólnotę (filiponów), ponieważ nie zgadzał się z decyzją, by w modlitwach wspominać imię panującego cara. Tak doszło do rozłamu wśród staroobrzędowców. W latach 20. XIX w. władze pruskie zezwoliły filiponom osiedlać się w Puszczy Piskiej w Prusach Wschodnich.
Krutynia
To najbardziej znana i najdłuższa (ok. 100 km) mazurska rzeka oraz najpiękniejszy szlak kajakowy Polski północno-wschodniej, który popularność zyskał już przed II wojną światową. Według Karola Małłka, działacza mazurskiego: „Kto nie widział Krutyni, ten nie widział Mazur”.
Źródła Krutyni znajdują się w pobliżu Jeziora Warpuńskiego, natomiast spływy zazwyczaj rozpoczynają się na Jeziorze Lampackim w Sorkwitach. Ich trasa prowadzi przez 20 jezior połączonych rzeką, która na kolejnych odcinkach przyjmuje różne nazwy: Sobiepanka, Grabówka, Dąbrówka, Gancka Struga, Babięcka Struga, Spychowska Struga, a dopiero od Jeziora Krutyńskiego przybiera nazwę właściwą. Odcinek od tego miejsca przez Wojnowo do Ukty jest najładniejszym fragmentem szlaku, od którego nazwę przyjęła całość. Na ostatnim odcinku rzeka jest określana mianem Czarnej Krutyni, a to ze względu na ciemną barwę wody, którą zawdzięcza złożom torfu.
Miejscowości leżące na szlaku mają charakter turystyczny. Przy rzece jest bardzo dużo miejsc noclegowych, zwłaszcza pól namiotowych. Już przed II wojną światową powstało tu pięć stanic wodnych. Trasa kajakowa należy do łatwych, w większości prowadzi z nurtem rzeki. Obecnie spływy kajakowe szlakiem Krutyni oraz organizowane w miejscowości Krutyń rejsy tzw. pychówkami (tradycyjnymi mazurskimi łodziami, którymi pływa się, odpychając się drągiem od dna rzeki) należą do najbardziej popularnych atrakcji na Mazurach.
Wzdłuż szlaku kajakowego wytyczono także szlak pieszy (niebieski, nazwany im. Melchiora Wańkowicza) oraz Rowerowy Szlak Krutyni (również oznakowany kolorem niebieskim).
Kadzidłowo
Miłośnicy mazurskiej przyrody powinni obowiązkowo zwiedzić Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie. Zajmuje on powierzchnię ok. 200 ha, na której przebywa ok. 400 zwierząt ponad 100 gatunków. Jest to atrakcja nie tylko dla dzieci, ale i dla dorosłych. W ośrodku można zobaczyć rzadko występujące na wolności rysie, wilki, puchacze, cietrzewie, głuszce czy imponujące łosie, a także zwierzęta z Syberii i Dalekiego Wschodu, takie jak jelenie milu, mundżaki chińskie, jenoty oraz wiele innych.
Z kolei amatorów historii z pewnością zainteresuje tutejsza Osada Kulturowa – mały skansen z bardzo cennymi przykładami mazurskiej architektury drewnianej oraz ekspozycją muzealną. Ewenementem jest działająca w zabytkowym budynku, ceniona i nagradzana restauracja (należy rezerwować miejsca).
Informacja Turystyczna w Rucianem-Nidzie
ul. Dworcowa 14, 12-220 Ruciane-Nida, tel. +48 87 423 19 89,
cit@ruciane-nida.pl, www.ruciane-nida.pl
