Najstarszym zabytkiem Ełku jest zamek krzyżacki z końca XIV w., który zaczął budować Ulryk von Jungingen, zanim został wielkim mistrzem. Zamek powstał na wyspie leżącej na przewężeniu Jeziora Ełckiego. Z brzegami zachodnim i wschodnim połączyły go mosty. Nie był silnie ufortyfikowany, bo najlepiej chroniło go położenie. W XV w. podczas wojen polsko-krzyżackich wielokrotnie przechodził z rąk do rąk. W XVI w. w wyniku sekularyzacji zakonu krzyżackiego stracił znaczenie militarne. W XVII w. został przebudowany na pałac. Rezydował tu m.in. marszałek Ney w czasie kampanii napoleońskiej 1807 r. W 1833 r. zamek bardzo ucierpiał w wyniku pożaru. Po tym tragicznym wydarzeniu nigdy nie wrócił już do stanu świetności. Do 1970 r. znajdowało się w nim więzienie. Obecnie pozostaje malowniczą ruiną, widoczną niemalże z każdego miejsca w centrum miasta. W Ełku są także dwa zabytkowe neogotyckie kościoły: katedralny pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika z 1893 r. i pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z poł. XIX w., wybudowany jako ewangelicki. Są to najokazalsze budynki w mieście, oba z wysokimi, strzelistymi wieżami.
W wyścigu w górę rywalizuje z nimi wieża ciśnień z 1895 r., jeden z najlepiej zachowanych tego typu obiektów na Mazurach. Ma 33 m wysokości i stoi w najwyższym punkcie miasta. Do 1970 r., kiedy to w mieście powstał system wodociągów, zaopatrywała w wodę 80% mieszkańców Ełku. Urządzono w niej Muzeum Kropli Wody, na jej szczycie zaś taras widokowy. Wieża jest siedzibą Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej „Mazury”.
W pobliżu Jeziora Ełckiego jest bardzo dużo terenów zielonych. Warto odpocząć w parku Mikołaja Kopernika przy ujściu rzeki Ełk do Jeziora Ełckiego. Na jednej z 50 ławek „siedzi” figura astronoma, w alejce obok ustawiono makietę Układu Słonecznego z kulami symbolizującymi Słońce i planety. Plac zabaw dla dzieci ma kształt gwiazdozbiorów: Wielkiego Wozu i Małego Wozu. Są tutaj też bieżnia i urządzenia do ćwiczeń gimnastycznych i siłowych.
Nawet po przejechaniu Ełku wzdłuż i wszerz można nie zauważyć cechy wyróżniającej go spośród większości miast Polski, a może i świata. Chodzi bowiem o coś, czego nie ma. W Ełku nie ma rynku, co jest zaskakujące w mieście o 600-letniej historii. Centrum miasta leży nad jeziorem, przy nadbrzeżnej promenadzie i drodze do zamku na wyspie, a klasycznego rynku z czworokątnym ratuszem lub miejscem po nim nie ma.
Na miejsce startu wycieczki najlepiej dostać się pociągiem lub autobusem. Ełk ma dogodne połączenia kolejowe z Białymstokiem i Olsztynem. Linie autobusowe łączą go natomiast z Warszawą, Suwałkami i Olsztynem.
