Olsztyn należał dawniej do kapituły warmińskiej. W latach 1516–1521 (z przerwą na przełomie 1519 i 1520 r.) funkcję administratora jej dóbr pełnił Mikołaj Kopernik, który przez blisko pięć lat mieszkał w tym mieście. W czasie pobytu w olszyńskim zamku Kopernik zajmował się również astronomią. Pozostałością po jego pracy jest unikalna tablica astronomiczna, namalowana własnoręcznie przez najwybitniejszego polskiego astronoma na ścianie krużganka. Przy jej użyciu Kopernik analizował pozorny ruch Słońca na podstawie obserwacji promieni słonecznych w dniach poprzedzających równonoce wiosenną i jesienną oraz dniach następujących po nich. W Olsztynie jest więcej obiektów związanych z najbardziej znanym mieszkańcem miasta. Nieopodal zamku, przy Starym Mieście znajduje się Ławeczka Kopernika. Można na niej usiąść obok odlanej z brązu postaci astronoma i zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie. W parku po drugiej stronie zamku stoi pomnik Mikołaja Kopernika, odsłonięty w 1916 r. W 1973 r., z okazji jubileuszu 500. rocznicy urodzin Kopernika, w Olsztynie zostało otwarte planetarium, które funkcjonuje do dziś. Placówka jest wyposażona w nowoczesny, cyfrowy system projekcyjny. Nieopodal, w dawnej wieży ciśnień, mieści się obserwatorium astronomiczne.