Pasym, liczący obecnie ok. 2500 mieszkańców, to jedno z najstarszych mazurskich miast. Prawa miejskie uzyskał w 1386 r. (utraciwszy je po II wojnie światowej, odzyskał je w 1997 r.). O kilkusetletniej historii miasteczka świadczą liczne zabytki. Do najstarszych należą fragmenty średniowiecznych murów obronnych z II połowy XV w. i kościół – obecnie ewangelicko‑augsburski – z końca XIV w. Na cenne wyposażenie świątyni składają się m.in.: późnomanierystyczny ołtarz z 1673 r., polichromowany i wyzłocony w 1714 r., ambona z 1680 r., prospekt organowy z 1705 r. z warsztatu organmistrza Josue Mosengela z Królewca, ławy gotyckie z XV w. i manierystyczne z XVII w. Ciekawym zabytkiem jest również zlokalizowany pośrodku rynku ratusz, wzorowany na zamku w Babelsbergu, wzniesiony w 1855 r. w stylu angielskiego neogotyku. Inne charakterystyczne zabytkowe budowle miasteczka to neogotycki kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z końca XIX w. oraz stojąca w parku miejskim wieża ciśnień z lat 1910–1911. W wąskich uliczkach Pasymia, nadjeziornych plenerach i położonym w połowie szlaku Pajtuńskim Młynie kręcono plenerowe sceny do popularnych seriali telewizyjnych „Dom nad rozlewiskiem” i „Miłość nad rozlewiskiem”. Poza tym w Pasymiu i okolicach powstały zdjęcia do kilkunastu filmów fabularnych polskich (m.in. „Cztery noce z Anną”, „Róża”) i zagranicznych.