Ślad trasy w pliku GPX
Szczytno (0,0 km) – MOR Ochódno (8,1 km) – Dźwierzuty (20,6 km) – Łąki Dymerskie (30,3 km) – koniec ścieżki w okolicy Popowej Woli (30,8 km)
Łatwy szlak (31 km) poprowadzony po nasypie dawnej linii kolejowej, na którym wykonano bitumiczną ścieżkę rowerową. Świetnie nadaje się zarówno na kilkugodzinną wycieczkę dla rodziny z dziećmi, jak i dla amatorów dwóch kółek lubiących szybką jazdę. Na pewno nie poczują się zawiedzeni ci, których interesuje historia i kultura, a także miłośnicy Sienkiewicza. Coś dla siebie znajdą również rowerzyści ceniący walory natury. Ci ostatni mogą także skorzystać z dwóch dodatkowych pętli wokół jeziora i rezerwatu przyrody. Szlak oznakowano znakami niebieskimi.
Początek ścieżki zlokalizowano w Szczytnie na wyjeździe na Ostrołękę (przy drodze krajowej DK53), w miejscu, w którym ul. Piłsudskiego przechodzi w ul. Ostrołęcką, ok. 2,5 km od centrum miasta i 1,9 km od stacji kolejowej. Na początku ścieżki, po lewej stronie DK53, znajduje się stacja benzynowa, po prawej – parking bezpłatny. Początek szlaku został wyraźnie oznaczony. Ruszamy na północ bitumiczną ścieżką rowerową o szerokości ok. 3 m. Na całej trasie na środku ścieżki natrafiamy na słupki ostrzegawcze, informujące o skrzyżowaniach z lokalnymi drogami. Krajobrazy polne i leśne przeplatają się ze sobą wokół ścieżki na całej jej długości.
Po ok. 5 km przejeżdżamy przez drogę krajową DK58 Szczytno–Pisz (dużo dalej jeszcze przez drogę wojewódzką DW600 Szczytno–Mrągowo). Mijamy ceglane budynki dawnej stacji kolejowej Ochódno i po 8,1 km od startu dojeżdżamy do pierwszego na trasie MOR-u Ochódno. Stoją tu tablice informacyjne, na których zostały zaprezentowane dwie dodatkowe pętle (nieoznakowane), które warto przejechać w okolicach. Pierwsza z nich rozpoczyna się w okolicy MOR-u, liczy 4,5 km długości i prowadzi polnymi drogami do miejscowości Wałpusz nad jeziorem o tej samej nazwie. My jedziemy jednak dalej ścieżką. Kilkaset metrów za MOR-em jej szerokość zwęża się do ok. 2 m. Ok. 2 km dalej mijamy dawną stację kolejową w Nowych Kiejkutach. Niedaleko stąd można odjechać w prawo na drugą dodatkową pętlę, która prowadzi do chroniącego rośliny stepowe rezerwatu przyrody Kulka i wokół jeziora Łęsk (dodatkowe 4,9 km). Trzeba się liczyć z tym, że na obu dodatkowych pętlach trasę trzeba wytyczać samemu. Konieczna jest więc dokładna mapa okolicy.
Po ok. 1,5 km, przy drodze krajowej DK57 Szczytno–Biskupiec, ścieżka nagle się kończy. Trzeba przeprowadzić rower na drugą stronę drogi po niezbyt dobrze oznakowanym przejściu i zjechać 20 m w dół szutrem. W ten sposób znajdziemy się na ścieżce po drugiej stronie drogi krajowej. Nieco dalej trasa skręca wyraźnie na zachód. Mijamy zabudowania kolejnej byłej stacji kolejowej z widocznymi śladami peronu, potem następnej i jeszcze jednej. Po chwili przejeżdżamy drogę i docieramy do MOR-u Dźwierzuty. Niewielka miejscowość znajduje się po lewej, jest w niej jedyny na trasie sklep, wznoszą się też dwa zabytkowe kościoły. Kilka kilometrów za Dźwierzutami widać pozostałości dużej stacji kolejowej Targowska Wola. Teren trochę się zmienia, pojawiają się większe pagórki i rozległe obniżenia. Na ścieżce tego nie czuć, prowadzi bowiem wysokim nasypem lub wcina się w zbocza pagórków. Od czasu do czasu przejeżdżamy przez skrzyżowania z lokalnymi drogami lub przerzucone nad nimi wiadukty. Mijamy kolejną dawną stację i dojeżdżamy do MOR-u Popowa Wola. Po lewej mamy rozległe Łąki Dymerskie. Ścieżka ciągnie się jeszcze kilkaset metrów za MOR-em i nagle się urywa. Z tego miejsca jest ok. 11 km nasypem do Biskupca, do którego w przyszłości dotrze szlak.
Budowa ścieżki rowerowej do Biskupca nie została ukończona, można wrócić tą samą drogą albo jechać w kierunku Biskupca samodzielnie wytyczoną trasą.
Szczytno ma bezpośrednie połączenia kolejowe z Olsztynem, Ełkiem i Piszem. Leży na skrzyżowaniu trzech dróg krajowych. Można do niego łatwo dotrzeć samochodem i autobusem. Przy punkcie startowym ścieżki znajduje się bezpłatny parking. W położonych o ok. 10 km od Szczytna Szymanach działa Port Lotniczy Olsztyn–Mazury.
Policjanci i szpiedzy
Ścieżka przebiega w pobliżu dwóch znanych i owianych aurą tajemniczości placówek: Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie przy ul. Piłsudskiego 111, blisko punktu startowego, i Ośrodka Kształcenia Kadr Wywiadu w Starych Kiejkutach, znanego w całej Polsce jako „szkoła szpiegów”.
Biblia z początku XVIII w.
W zbudowanym pod koniec XIV w. kościele ewangelickim w Dźwierzutach jeszcze na początku XX w. znajdował się egzemplarz oprawionej w płaskorzeźby z mosiądzu Biblii, datowany na 1708 r. Wydanie to zawierało sztychy Joachima Sandrarta, niemieckiego malarza i miedziorytnika żyjącego w XVII w.
Szczytno
Najważniejsze miejsca w Szczytnie znajdują się w większości na przesmyku pomiędzy dwoma jeziorami: Domowym Dużym (Długim) i Domowym Małym. To tutaj znajdziemy m.in. zrewitalizowane ruiny zamku krzyżackiego, który uwiecznił w „Krzyżakach” Henryk Sienkiewicz jako miejsce uwięzienia i torturowania Juranda ze Spychowa. Sam pisarz odwiedził Szczytno w 1908 r., a jego powieści bardzo spopularyzowały miasto. Mieszkańcy Szczytna w uznaniu tych zasług wystawili Sienkiewiczowi popiersie na dziedzińcu ratusza oraz nazwali jego imieniem jedną z ulic w centrum miasta. Biegnie ona koło zamku i ratusza, pomiędzy jeziorami.
Ratusz zbudowano w latach 1936–1937 w miejscu rozebranego wcześniej wschodniego skrzydła zamku. Stylem nawiązuje on do średniowiecznej architektury obronnej. Projektantem był Kurt Frick, architekt z Królewca. Wieża ratusza o wysokości 46 m, nazywana czasem Wieżą Juranda, jest doskonałym punktem widokowym, z którego rozciąga się panorama miasta i jeziora. Punkt widokowy dostępny jest w sezonie letnim (godziny otwarcia są podane na stronie www.miastoszczytno.pl w zakładce „Turystyka”). Ratusz jest siedzibą władz miasta i starostwa powiatowego, a w jego przyziemiach w południowym i wschodnim skrzydle mieści się Muzeum Mazurskie ul. Sienkiewicza 1, 12-100 Szczytno, tel. 89 624 24 37, szczytno@muzeum.olsztyn.pl, www.szczytno.muzeum.olsztyn.pl. Na wystawach stałych prezentowana jest historia Szczytna i okolic, kultura ludowa Mazurów, tradycyjne meble i hafty. Piękna jest kolekcja malowanych kafli mazurskich. W wieży urządzono ekspozycję poświęconą związanemu ze Szczytnem kompozytorowi i wokaliście Krzysztofowi Klenczonowi (Niebiesko‑Czarni, Czerwone Gitary, Trzy Korony), autorowi takich przebojów, jak „Kwiaty we włosach”, „10 w skali Beauforta”, „Biały Krzyż”, „Wróćmy na jeziora”. Pomnik Klenczona z gitarą stoi na promenadzie po zachodniej stronie zamku. W wielu miejscach miasta można spotkać figurki skrzatów, tzw. mazurskich pofajdoków. Pofajdokami nazywano na Warmii i Mazurach ludzi młodych, lekko postrzelonych, lubiących zabawę, ale zawsze skorych do pomocy innym. Mapę z rozmieszczeniem figurek można dostać w centrum informacji turystycznej w ratuszu.
W Szczytnie są trzy zabytkowe kościoły różnych wyznań. Najstarsza jest świątynia ewangelicka przy ul. Warszawskiej, zbudowana w latach 1717–1719 w miejscu wcześniejszej drewnianej. Zachowały się w niej oryginalne barokowe elementy: ołtarz i ambona. Na tyłach zamku wznosi się neogotycki kościół baptystów z 1903 r. Kościół katolicki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, również neogotycki, zbudowano w 1899 r. Promenada ze ścieżkami rowerowymi prowadzi wzdłuż brzegu Jeziora Domowego Dużego. Po jednej jego stronie znajdują się wspomniane wyżej ruiny zamku, po drugiej – strzeżone kąpielisko z plażą i niewielkim molo. W pobliżu plaży funkcjonuje wypożyczalnia sprzętu wodnego. Ścieżki rowerowe ciągną się dookoła obydwu jezior.
Dźwierzuty
W miejscowości znajdziemy więcej zabytków niż sklepów. Najstarszy jest gotycki kościół z XIV w., obecnie ewangelicki, przebudowany po pożarze pod koniec XVII w. Zachowany XVI-wieczny ołtarz przedstawia Ukrzyżowanie, w jego bocznych skrzydłach umieszczono portrety Marcina Lutra i jego współpracownika Filipa Melanchtona. Za kościołem znajduje się jeden z najlepiej zachowanych cmentarzy ewangelickich na Mazurach, z kutymi stalowymi i żeliwnymi krzyżami oraz tablicami z masy szklanej w kolorze czarnym. Stojący obok kościoła dom pastora pochodzi z XVII w. W pobliżu jest też budynek szkolny z połowy XIX w., powstały jako jednoizbowy, w którym obecnie działa przedszkole. Status zabytków mają też szkoła i dom dla nauczycieli z początku XX w. oraz znajdujący się w centrum wsi pomnik poległych w czasie I wojny światowej. Neogotycki kościół katolicki pw. Najświętszej Trójcy zbudowano w 1884 r. Najstarszym elementem jego wyposażenia jest barokowy krzyż. Godny uwagi jest także stylowy budynek dawnej stacji kolejowej, stojący przy ścieżce rowerowej przed wjazdem do Dźwierzut.
Łąki Dymerskie
Bagienne tereny pomiędzy wsiami Dymer, Popowa Wola i Rutkowo są pozostałością po osuszonym w 1876 r. jeziorze Dymer. Większą część terenu zajmują trzcinowiska, są też podmokłe łąki i zarośla wierzbowe. Przez środek biegnie Kanał Dymerski, do którego zbiegają się mniejsze kanały melioracyjne. Teren jest trudno dostępny dla ludzi. W jego zachodniej części w czasie przelotów gromadzą się stada żurawi. Największe zgrupowanie liczyło 2500 ptaków. Łąki Dymerskie są miejscem lęgowym wielu rzadkich gatunków ptaków, m.in. bąka, błotniaka łąkowego, błotniaka stawowego, derkacza, kropiatki, zielonki, wąsatki. Niestety obniżający się poziom wody sprawia, że ptaków jest coraz mniej. Żurawie na przelotach najchętniej nocują, stojąc w wodzie, dlatego postępujące osuszanie jest dla nich bardzo niekorzystne. Teren ma status użytku ekologicznego.
Punkty informacji turystycznej
- Informacja Turystyczna w Szczytnie, Urząd Miejski w Szczytnie
ul. Sienkiewicza 1, 12-100 Szczytno
tel. +48 602 511 435
www.miastoszczytno.pl
