Ślad trasy w pliku GPX
Giżycko (0,0 km) • Piękna Góra (3,9 km) • Kamionki (12,2 km) • Doba (18,1 km) • Radzieje (26,7 km) • Sztynort (33,9 km) • Harsz (42,2 km) • Okowizna (46,0 km) • Pozezdrze (52,5 km) • Przerwanki (56,5 km) • Kruklanki (62,4 km) • Kożuchy Wielkie (73,2 km) • Giżycko (79,4 km)
Malownicza trasa prowadząca dookoła mazurskich jezior, z licznymi punktami widokowymi. Wycieczka jest również okazją do zagłębienia się w historię regionu, w tym historię wojskowości. Po drodze można obejrzeć pałac w Sztynorcie, który był jednym z największych tego typu obiektów w Prusach Wschodnich.
Szlak rozpoczyna się w Giżycku, przy dworcu kolejowym. Stąd ulicami Kolejową, a następnie Nadbrzeżną jedziemy w kierunku mostu obrotowego na Kanale Łuczańskim. Mijamy dawny zamek krzyżacki, obecnie hotel St. Bruno, po czym skręcamy w lewo i jedziemy dalej przez park, ścieżką rowerową do jeziora Niegocin. Przejeżdżamy obok Wzgórza św. Brunona i twierdzy Boyen. Aby wyjechać z miasta, udajemy się drogą gruntową do skrzyżowania drogi krajowej nr 59 z drogą wojewódzką nr 592. Skręcamy w tę drugą, kierując się na Kętrzyn. Przejeżdżamy nad kanałem łączącym jeziora Kisajno i Tajty, jednym z trzech kanałów okalających tzw. Wyspę Giżycką. Następną miejscowością na trasie jest Piękna Góra. Po prawej stronie, na terenie mariny widoczne jest małe wzniesienie, kojarzone z lokalizacją grodziska legendarnego wodza Galindów Ysegupsa. Na skrzyżowaniu skręcamy w prawo, w boczną drogę asfaltową. Ten odcinek trasy pokrywa się z historycznym traktem królewskim. Przejeżdżamy przez wieś Kamionki – przy obelisku upamiętniającym mieszkańców poległych w I wojnie światowej skręcamy w prawo. Następnie mijamy Dziewiszewo i docieramy do miejscowości Doba; szlak prowadzi tu obok zabudowań folwarcznych, gotyckiego kościółka oraz pozostałości mauzoleum rodziny Schenk zu Tautenburg. Z Doby drogą gruntową wśród pól udajemy się przez Pilwę w kierunku wsi Radzieje. Tu, przy pierwszych zabudowaniach skręcamy w prawo, w drogę gruntową do Łabapy – to niewielka osada, złożona zaledwie z kilku domów, rozciąga się jednak stąd wspaniały widok na jeziora Łabap, Dobskie oraz Kisajno.
Następną miejscowością na trasie jest Sztynort. Tuż przed nią wjeżdżamy na asfalt. Aleją dębową, założoną ok. 1683 r., docieramy do pozostałości zespołu pałacowo-parkowego rodziny Lehndorffów z XVII w.
Nieco dalej przejeżdżamy przez most Sztynorcki – popularny punkt widokowy z panoramą jezior Kirsajty i Dargin, a następnie przez wieś Harsz z tradycyjną murowaną zabudową mazurską. Mijamy pozostałości cegielni i budynek szkoły z galerią, kierując się do położonej 2 km dalej Okowizny. Tu, obok Ośrodka Wypoczynkowego „Słoneczne Wzgórze” skręcamy w prawo, na Dziaduszyn i duktem leśnym docieramy do drogi krajowej nr 63. Po drugiej stronie szosy, za parkingiem skręcamy w prawo, w leśną ścieżkę prowadzącą dawnym torowiskiem do Pozezdrza. Przez wieś przejeżdżamy na wprost, oddalając się od głównej drogi, skręcającej tutaj w prawo. Następnie dojeżdżamy do wsi Przerwanki. Tutaj warto nieco zboczyć z trasy, aby zobaczyć śluzę Przerwanki na rzece Sapinie; w jej sąsiedztwie znajdują się schrony z czasów I i II wojny światowej. Kontynuując wycieczkę, skręcamy w prawo obok kapliczki w Przerwankach. Dalej jedziemy polną drogą, prowadzącą wzdłuż zachodniego skraju jeziora Gołdapiwo. Mijając po drodze plażę i ośrodek wypoczynkowy, dojeżdżamy do letniskowej wsi Kruklanki z zabytkowym kościołem i charakterystyczną zabudową wiejską z początku XX w.
Z Kruklanek udajemy się w kierunku Żywek. Około 0,5 km za wsią zjeżdżamy na drogę gruntową prowadzącą do wsi Grądy. Kilkadziesiąt metrów wcześniej znajduje się droga prowadząca do ruin mostu kolejowego w dolinie rzeki Sapiny. W pobliżu są też liczne schrony z okresu II wojny światowej. Jadąc dalej szlakiem ponad 2 km, docieramy do drogi prowadzącej wokół jeziora Kruklin. Skręcamy w nią w prawo, w kierunku Pieczonek. Po drodze mijamy mostek na Sapinie – miejsce popularne wśród wędkarzy, a także atrakcyjny punkt widokowy.
Na skrzyżowaniu dróg w Nowych Sołdanach skręcamy w lewo. Po 200 m przecinamy drogę gruntową i kierujemy się na Kożuchy Wielkie. Jedziemy dalej 3 km drogą gruntową, po czym docieramy do asfaltowej. Obok przydrożnego krzyża skręcamy w prawo, a nieco dalej w lewo. W Kożuchach Wielkich kierujemy się w prawo na skrzyżowaniu, przy którym stoi przydrożny krzyż i pomnik z czasów I wojny światowej w formie kamiennego obelisku. Ostatni odcinek trasy prowadzi z powrotem do Giżycka. W Sulimach, jeszcze przed zabudowaniami wsi, ok. 100 m na lewo od drogi rośnie zagajnik, w którym znajduje się cmentarz z kwaterą żołnierską z 1914 r.
W Giżycku przejeżdżamy obok cerkwi greckokatolickiej, szpitala z 1909 r. i zabytkowej wieży ciśnień. W jej wnętrzu mieści się galeria, a na szczycie jest taras widokowy z najwyżej położoną na Mazurach kawiarnią.
Błękitna Wstęga Jezior to propozycja dla rowerzystów, którzy niekoniecznie lubią strome wzniesienia i ostre zjazdy. Trasa nie jest wymagająca, ale za to bardzo malownicza.
Przez Giżycko przejeżdżają pociągi regionalne kursujące na trasie Olsztyn – Ełk. Jest też kilka połączeń dalekobieżnych.
Kamionki w czasie I wojny światowej
W 1914 r. wieś była głównym ośrodkiem mobilizacji 3 Rezerwowej Dywizji Piechoty, a 28 sierpnia 1914 r. stała się miejscem zaciętej bitwy obronnej wojsk niemieckich z nacierającymi Rosjanami.
Tatarski jasyr
W Dziewiszewie, na łące w pobliżu pensjonatu znajduje się ogromny głaz granitowy, który legenda wiąże z miejscem kaźni jeńców wziętych do niewoli przez Tatarów w 1657 r.
Wyspa Gilma
Największa wyspa Jeziora Dobskiego ma bogatą historię. Tu bronił się przed Krzyżakami ostatni wódz Galindów. Krzyżacy wygrali bitwę, a jako dowód swojej władzy wybudowali na wyspie niewielki zamek. Do dziś zachowały się nie tylko jego ruiny ze szczątkami murowanych kamiennych schodów, ale także pozostałości XIII-wiecznego grodziska pruskiego. W XVII w. właściciel Doby użył cegieł z zamkowych ruin do wzniesienia rodowej siedziby. W 1657 r. jego pałac spłonął, podpalony przez Tatarów, którzy posiłkowali hetmana Gosiewskiego w karnej wyprawie do Prus. Później rezydencja została jednak odbudowana.
W początkach XIX w. wyspę połączono z brzegiem jeziora drewnianym pomostem. Właściciele majątku założyli na niej park w stylu angielskim, a na pozostałościach staropruskich szańców i krzyżackich ruin zbudowali romantyczną kapliczkę. Pałac spłonął ponownie podczas II wojny światowej.
Urna z Przerwanek
W XVIII w. na wzgórzu we wsi Przerwanki wiatr odsłonił cmentarzysko z urnami. Jedna z nich była mosiężna. Sołtys wsi postanowił zrobić z niej lichtarz.
Szlak kajakowy rzeki Sapiny
Rzeka Sapina stanowi atrakcyjny, 26-kilometrowy szlak kajakowy, który łączy jezioro Kruklin z Mamrami.
Pałac w Okowiźnie
Neobarokowy pałac z początku XX w. (obecnie w stanie ruiny), otoczony parkiem, należał do rodziny Hagenów. Imponujące są ogromne, zbudowane z czerwonej cegły budynki gospodarcze oraz stajnie. Nieopodal, po zachodniej stronie ulicy znajduje się rodzinny cmentarz właścicieli.
Radzieje
Dawna wieś królewska z unikalną ośmiokątną świątynią z 1827 r., zaprojektowaną przez przyszłego króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV. Z dawnego wyposażenia kościoła zachowały się dwa niderlandzkie obrazy z 1. poł. XVII w.: „Pojmanie Chrystusa” i „Chrystus przed Piłatem”. Z tego okresu pochodzi również barokowy anioł chrzcielny. Drewniana, wolnostojąca dzwonnica z 1. poł. XVIII w. jest starsza od kościoła. Z trzech dzwonów ufundowanych w 1727 r. przez patrona kościoła Lehndorffa pozostał tylko jeden, najmniejszy, z herbem ofiarodawcy. Obok znajduje się cmentarz wojskowy z czasów I wojny światowej. W pobliżu wsi zachowały się pozostałości po kwaterze szefa Kancelarii Rzeszy Hansa Lammersa „Wenduli”.
Dawne linie kolejowe na Mazurach
Linia kolejowa Węgorzewo – Giżycko powstała w 1905 r. Tym samym Węgorzewo stało się lokalnym węzłem kolejowym, krzyżowały się tu linie z Kętrzyna przez Kruklanki do Gołdapi oraz wiodące na północ, do Królewca i Tylży. Pod koniec II wojny światowej toczyły się w tym rejonie zacięte walki. Rosjanie zniszczyli nie tylko Węgorzewo, ale też miejscowości wzdłuż linii kolejowych. Po wojnie teren pozostawał wyludniony, ponieważ nie było wiadomo, do którego kraju ostatecznie zostanie przyłączony. Tym łatwiej było Rosjanom rozebrać tory i już w 1945 r. wywieźć je jako łup wojenny. Obecnie niektórymi odcinkami dawnych nasypów kolejowych prowadzą ścieżki rowerowe.
Pozezdrze
We wsi warto zwrócić uwagę na neoklasycystyczny kościół pw. św. Stanisława Kostki z końca XIX w. Zachowały się tu również zabudowania folwarczne, a w sąsiedztwie szkoły stoi pomnik z czasów I wojny światowej. W pobliskim lesie można odnaleźć pozostałości kwatery ministra spraw wewnętrznych Rzeszy, dowódcy SS i policji Heinricha Himmlera, noszącej kryptonim „Hochwald”, popularnie zwanej Czarnym Szańcem.
