Ślad trasy w pliku GPX
Elbląg (0,0 km) • Gronowo Górne (1,3 km) • Nowina (3,5 km) • Janów (5,8 km) • Komorowo Żuławskie (7,3 km) • Węzina (11,3 km) • Karczowizna (19,1 km) • Jelonki (21,9 km) • pochylnia Jelenie (23,1 km) • pochylnia Oleśnica (25,4 km) • pochylnia Kąty (28,2 km) • Kąty (29,2 km) • pochylnia Buczyniec (31,2 km) • Drulity (33,6 km) • Dargowo (35,9 km) • Marzewo (37,6 km) • Karczemka (39,8 km) • Małdyty (45,8 km) • Wilamowo (49,5 km) • Ględy (53,1 km) • Kanał Bartnicki (57,7 km) • Liksajny (61,7 km) • Miłomłyn (69,1 km) • Ostróda (81,4 km)
Rowerowy Szlak Kanału Elbląskiego, łączący Elbląg (a tym samym szlak Green Velo) z Ostródą, prowadzi możliwie najbliżej drogi wodnej Kanału Elbląskiego. Ukształtowanie terenu na trasie wycieczki jest urozmaicone, od równinnych terenów Żuław, przez strome wzniesienia w okolicach pochylni na kanale, po łagodnie pofałdowany krajobraz morenowy. Najbardziej charakterystyczną atrakcją trasy są niewątpliwie pochylnie na Kanale Elbląskim, jedyne tego typu urządzenia hydrotechniczne w Polsce. Sam Kanał Elbląski – zabytek techniki – został uznany za jeden z siedmiu cudów Polski.
Szlak rozpoczyna się w Elblągu, przy rondzie Kaliningrad. Pierwszy odcinek prowadzi przez Nowinę i Janów do Komorowa Żuławskiego. W tej miejscowości skręcamy w prawo, na wiadukt nad drogą S7 i linią kolejową. Jedziemy dalej prosto przez Węzinę i Dłużynę w kierunku Klepy. Przed mostem na Kanale Elbląskim skręcamy w prawo, a następnie w lewo. Od tego miejsca jedziemy wzdłuż kanału drogą z płyt betonowych do Karczowizny. Tutaj zaczyna się droga asfaltowa, która prowadzi do kolejnego mostu. Przejeżdżamy nim na drugi brzeg kanału i udajemy się dalej drogą gruntową do Jelonek. W Jelonkach wjeżdżamy na asfaltową ścieżkę rowerową. Na tym etapie wycieczki mijamy trzy z pięciu pochylni Kanału Elbląskiego (Jelenie, Oleśnicę i Kąty). Za Kątami szlak oddala się od Kanału Elbląskiego i prowadzi drogą wojewódzką nr 526 w kierunku Lepna. Aby dostać się do pochylni Buczyniec, należy zjechać z trasy w prawo.
Kolejny odcinek trasy prowadzi szosą asfaltową do Marzewa. Po drodze, przejeżdżając przez skrzyżowanie, widzimy wiszący poniżej most Moniera – zabytkowy (1894) obiekt z żelbetu, który jest najstarszą tego typu konstrukcją w północnej Polsce, a dalej, w Drulitach, klasycystyczny zespół pałacowy i folwarczny z połowy XIX w., obecnie obiekt noclegowy. Z Marzewa starą drogą nr 7, biegnącą wzdłuż drogi ekspresowej S7, jedziemy do wsi Karczemka. Tu ponownie przejeżdżamy nad Kanałem Elbląskim i od razu skręcamy w lewo, pod ogromny most w ciągu drogi S7. Nieco dalej odbijamy w prawo i jedziemy w stronę Małdyt kilkukilometrowym odcinkiem drogi technicznej biegnącej wzdłuż trasy S7.
W Małdytach, obok Zajazdu pod Kłobukiem skręcamy do centrum miejscowości, jedziemy ulicą Zamkową i skręcamy w prawo w ulicę Leśną, która prowadzi dalej do Wilamowa. Na skrzyżowaniu w Wilamowie warto zboczyć kilkanaście metrów ze szlaku, aby obejrzeć kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. Jeśli chcemy odpocząć, możemy pojechać dalej prosto, do plaży nad jeziorem Ruda Woda. Z Wilamowa wygodna szutrówka prowadzi nas dalej, na południe, do miejscowości Ględy, a następnie w kierunku Liksajn, gdzie ponownie przejeżdżamy na drugą stronę Kanału Elbląskiego. Przy moście, nad kanałem rośnie majestatyczny dąb, obok niego stoi oryginalny pomnik oberlandzkich flisaków. Po dotarciu do drogi asfaltowej w Majdanach Małych kierujemy się
w prawo, do Miłomłyna. Z Miłomłyna wyjeżdżamy starą drogą krajową nr 7 i skręcamy zgodnie z oznakowaniem na Samborowo. Około kilometra dalej dostrzegamy przyczółki zniszczonego wiaduktu kolejowego, za którymi skręcamy z asfaltu w lewo, pod górę, na nasyp kolejowy. Ostatni odcinek trasy prowadzi dawnym torowiskiem do Ostródy, a następnie ścieżką pieszo-rowerową wzdłuż Jeziora Drwęckiego do przystani pasażerskiej Żeglugi Ostródzko-Elbląskiej.
Szlak prowadzi przez tereny o zróżnicowanej rzeźbie. Na początkowym etapie jest płasko, w okolicach pochylni na Kanale Elbląskim pojawiają się natomiast ostre zjazdy i podjazdy. Za Buczyńcem ciągną się łagodniejsze wzgórza moreny czołowej. Trasę można pokonać zarówno rowerem szosowym, jak i turystycznym, crossowym lub górskim. Dobrymi miejscami do odpoczynku są m.in. wiata przy pochylni Kąty i plaża w Wilamowie.
Koleją można dojechać zarówno do początku trasy w Elblągu, jak i do punktu końcowego w Ostródzie. Po drodze jest także stacja kolejowa w Komorowie Żuławskim.
Jak działa pochylnia?
Urządzenia pochylni, służące do przeciągania wózków ze statkami po torach, napędzane są siłą spadku wody. Odcinki kanału pomiędzy pochylniami połączono przekopami. Woda spływa nimi z wyżej położonego odcinka (południowego) do niżej położonego (północnego), napędzając mechanizm. Przejeżdżając obok pochylni, warto przyjrzeć się działaniu tych niezwykłych zabytków hydrotechniki. Przy pochylni Buczyniec można zwiedzić górne stanowisko pochylni oraz Izbę Historii Kanału Elbląskiego Buczyniec 1a, 14-140 Pasłęk, www.ihke.pl . Izba jest czynna od 1 V do 30 IX, od wtorku do niedzieli, w godz. 10.00–17.00.
Kanał Elbląski
Kanał Elbląski to unikalny w skali światowej szlak wodny i jedna z najpiękniejszych dróg wodnych w Europie. Wybudowany w latach 1844–1860, funkcjonuje do dziś w niezmienionej formie.
Janów
W Janowie znajduje się zespół pałacowo-parkowy z 1886 r., wybudowany w miejscu dawnego dworu z XIV w. Naprzeciwko niego, po prawej stronie stoi tabliczka informująca o istniejącej w tym miejscu, nad brzegami jeziora, wczesnośredniowiecznej osadzie Truso, opisanej przez anglosaskiego podróżnika Wulfstana w IX w. Była to osada handlowa założona przez wikingów.
Zajazd pod Kłobukiem w Małdytach
Obiekt mocno związany z historią Prus Wschodnich i Oberlandu. W XVII w. stanowił część dużego kompleksu pałacowo-parkowego, będącego we władaniu Augusta II Mocnego. W 1813 r., w czasie kampanii rosyjskiej stacjonował tu Napoleon.
Około 1820 r. budynek dzisiejszego zajazdu (dawna oficyna) został przebudowany, zyskując formę neogotyckiego pałacyku, którą zachował do czasów obecnych. W latach 1841–1845 wynajmował go Georg Jacob Steenke, projektant i budowniczy Kanału Elbląskiego. W ścianie przy wejściu umieszczono zabytkowy reper – znak geodezyjny. Przypuszcza się, że znalazł się tutaj na polecenie projektanta i służył Steenkemu w trakcie prac przy budowie kanału.
Główny budynek pałacu uległ zniszczeniu w czasie II wojny światowej. Oprócz oficyny zachowała się brama wjazdowa oraz pozostałości parku z pomnikowymi drzewami. Na wprost wjazdu rośnie wspaniały okaz liczącej ponad 150 lat tui, jednej z największych w Polsce, a w skrajnej części parku króluje ponad czterystuletni dąb Kłobuk. Nazwa Zajazd pod Kłobukiem została zaproponowana przez Zbigniewa Nienackiego, autora znanych powieści dla młodzieży o Panu Samochodziku, mieszkającego niegdyś w pobliskim Jerzwałdzie.
Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Wilamowie
Dawny kościół ewangelicki, zbudowany w latach 1754–1755. Ufundowała go rodzina Wilamowskich, do której należała wieś. W 1842 r. został gruntownie przebudowany w stylu klasycystycznym.
Ostróda
Ostróda to ważny ośrodek turystyczny. Obecnie kojarzona jest przede wszystkim z historią związaną z Krzyżakami, Kanałem Elbląskim oraz festiwalem muzyki reggae.
Zamek krzyżacki został zbudowany w XIV w. Warto wspomnieć, że w 1807 r. przez kilka tygodni stacjonował w nim Napoleon. Wśród głównych zabytków miasta są także trzy kościoły. Pierwszy z nich to neogotycki kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, który wzbudza podziw swoją architekturą oraz oknami witrażowymi z postaciami świętych. W bocznej kaplicy znajduje się rzeźba z XIV w. przedstawiająca Maryję z ciałem Chrystusa, oryginalne dzieło sztuki snycerskiej.
Kolejną wartą uwagi świątynią jest ewangelicko-metodystyczny kościół Łaski Bożej, zbudowany z cegły w stylu neogotyckim w 1907 r. Elementem wyróżniającym budowlę jest masywna wieża, zwieńczona podwójnym hełmem. Na wieży kościoła znajduje się punkt widokowy, z którego można zobaczyć piękną panoramę Ostródy. Trzecia z zabytkowych świątyń, kościół pw. św. Dominika Savio, została wzniesiona w XIV w. Jedynymi zachowanymi elementami wyposażenia z tego okresu są kamienne chrzcielnice. Zwiedzając kościół, warto zwrócić uwagę na gotycki portal drzwi wejściowych.
Nad brzegiem Jeziora Drwęckiego, nieopodal plaży miejskiej, stoi Wieża Bismarcka. Została wybudowana w 1902 r. z ciosanych kamieni narzutowych jako pierwsza tego typu budowla w Prusach Wschodnich. Przy ulicach Grunwaldzkiej i Demokracji znajduje się zespół koszarowy, tzw. Czerwone Koszary, wzniesiony w latach 1890–1898. Podczas budowy obiektu zlikwidowano średniowieczny kopiec graniczny, tzw. Ślimaczą Górę. Drugi zespół koszarowy, tzw. Białe Koszary, został oddany do użytku w 1913 r. Obecnie w dawnych koszarach organizowany jest Ostróda Reggae Festival, największa tego typu impreza w Europie Wschodniej, na którą co roku zjeżdżają fani z kraju i zagranicy.
Warto także zwrócić uwagę na kamień plebiscytowy, upamiętniający plebiscyt dotyczący przynależności Prus Wschodnich po I wojnie światowej do Polski lub Niemiec. Na głazie została wyryta data plebiscytu – 11 lipca 1920 r. Kamień zachował się od tamtych czasów. Obecnie kamień plebiscytowy jest wyeksponowany w odnowionym parku Collisa w Ostródzie, przy ulicy 3 Maja. W latach 20. XX w. w wielu miejscowościach fundowano pomniki upamiętniające niemieckie zwycięstwo. Po II wojnie światowej monumenty te niszczono, skazując na zapomnienie miejsca, w których się znajdowały. Przez wiele lat uważano, że pomnik plebiscytowy w Ostródzie również został zniszczony. Odnaleziono go w 1999 r. Przez Ostródę przepływa jedna z najczystszych polskich rzek – Drwęca. Cała jej dolina znalazła się w granicach rezerwatu przyrody Rzeka Drwęca.
Zachodniomazurska Lokalna Organizacja Turystyczna
Zachodniomazurska Lokalna Organizacja Turystyczna, pl. 1000-lecia Państwa Polskiego 1a, 14-100 Ostróda, tel. 501 220 085, biuro@mazury-zachodnie.pl, www.mazury-zachodnie.pl
