Średniowieczne budowle w nowej odsłonie na Warmii i Mazurach

Zamek krzyżacki w Nidzicy

Nidzicki zamek był największą twierdzą pogranicza krzyżacko-mazowieckiego. Został wzniesiony w latach 1370-1400, był kilkukrotnie przebudowywany, m.in. w XVI w. Otoczono go dodatkowym murem obronnym z dwiema okrągłymi basztami. Warownia częściowo spłonęła w 1812 r. Odbudowano ją w 1828 r., przeznaczając na siedzibę sądu, więzienie i mieszkania urzędników.

Po zniszczeniach z okresu II wojny światowej zamek odbudowano w latach 1961-1965 z przeznaczeniem na cele kulturalne. W ostatnich latach odnowiono m.in dachy budowli, jej elewacje i reprezentacyjne pomieszczenia.

Monumentalność zamku spotęgowana jest jego położeniem na wysokim wzgórzu, wznoszącym się ponad miastem. Od strony zachodniej znajduje się dom główny, a od wschodniej – dawna brama wjazdowa z dwiema potężnymi basztami obronnymi. Trójkondygnacyjny, przykryty dwuspadowym dachem dom główny jest najokazalszą częścią nidzickiej warowni.

Zachowały się także portale gotyckie, prowadzące z krużganka do komnat reprezentacyjnych. W Sali Rycerskiej można podziwiać gotyckie sklepienia oraz piękne XV-wieczne polichromie. Niestety w wyniku zniszczeń w 1945 r. Do dziś przetrwały jedynie niewielkie fragmenty malowideł. Obecnie w zamku znajdują się pokoje gościnne, restauracja, Nidzicki Dom Kultury i Muzeum Ziemi Nidzickiej z ekspozycją etnograficzno-historyczną.

Fot. Zdjęcie główne. Baszta i mury obronne zamku biskupów chełmskich w Lubawie. www.FB.com/lubawapl/
Fot. Zamek krzyżacki w Nidzicy. Redakcja.

Ruiny zamku biskupów chełmińskich w Lubawie

Zamek w Lubawie był siedzibą biskupów chełmińskich przez ponad 400 lat. To tutaj Mikołaj Kopernik odwiedzał swojego przyjaciela Tiedemanna Giesego, ówczesnego biskupa chełmińskiego. Najdawniejszym elementem warowni był dwukondygnacyjny, jednoskrzydłowy budynek, który przez koleje lata został rozbudowany do czteroskrzydłowego zamku. Wokół murów obronnych biegły fosy, za którymi rozpościerały się piękne ogrody. W XVII w. późnogotycki zamek został gruntownie przebudowany.

Zyskał wysoką, ośmiokątną wieżę górującą nad miastem. Niestety, po pierwszym rozbiorze Polski zaczął popadać w ruinę. Dzieła zniszczenia dopełnił pożar i kolejne rozbiórki. Z czasem na terenie zamku zachowały się jedynie popadające w ruinę mury obronne.

Dzięki rewitalizacji budowla znowu służy mieszkańcom miasta i turystom. Najpierw odrestaurowano fragmenty murów zamkowych i urządzono wzdłuż nich trakt spacerowy. Potem przywrócono funkcje użytkowe piwnic oraz odtworzono dwa skrzydła zabudowy zamku w nowoczesnej formie.

W nowych pomieszczeniach od 2020 r. działa Centrum Aktywności Społecznej. Są tu ekspozycje muzealne, swoje siedziby znalazły organizacje pozarządowe, bractwo rycerskie, punkt informacji turystycznej. Dzięki szklanym ścianom i podłogom można oglądać odrestaurowane mury zamkowych piwnic.

Fot. www.facebook.com/Lubawskie-Centrum-Aktywności-Społecznej/

Zamek krzyżacki w Działdowie

Działdowo leży w pobliżu historycznej granicy prusko-mazowieckiej. Pierwsze wzmianki o zamku pochodzą z 1344 r. W latach 60. XX w. rozpoczęto rozbudowę skrzydła głównego i budowę nowego budynku po stronie południowo-zachodniej, jednak przez długi czas nie doprowadzono tych prac do końca. Dopiero w latach 2000-2003 ukończono nowy budynek, który dziś służy jako siedziba władz miasta.

Po zakończeniu w 2018 r. rewitalizacji gotyckiej części działdowskiego zamku stała się ona siedzibą Muzeum Pogranicza. W salach na trzech kondygnacjach urządzono ekspozycje muzealne. Stała wystawa historyczno-archeologiczna pt. „Działdowo – miasto i ludzie dawnego pogranicza” prezentuje bogate dzieje miasta i regionu od średniowiecza po II wojnę światową, korzystając ze stanowisk i prezentacji multimedialnych oraz licznych eksponatów.

Fot. www.cittaslowpolska.pl

Zamek krzyżacki w Kętrzynie

Kętrzyński zamek wybudowano w II połowie XIV w. Po 1525 r. pełnił funkcję siedziby starosty książęcego. Przed II wojną światową miasto przejęło budowlę, adaptując ją na urząd finansowy i mieszkania urzędników. Niestety w 1945 r. zamek spłonął. Pierwszą odbudowę przeprowadzono w latach 1962-1966. Udało się wówczas przywrócić gotycki charakter budowli.

W 2020 r. zamek w Kętrzynie odzyskał dawny blask dzięki remontowi, który objął m.in. odnowienie wnętrz oraz wymianę okien i drzwi. Odtworzono też w formie tzw. trwałej ruiny baszty oraz mury obronne: południowy i wschodni. W zamku działa Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego. Jego stałe wystawy prezentują m.in. sztukę dawną z pałaców, dworów i kościołów regionu oraz zbiory dotyczące dziejów zamku i miasta. Nowością jest multimedialna makieta Kętrzyna.

Fot. www.muzeum.ketrzyn.pl

Ruiny zamku krzyżackiego w Szczytnie

Zamek w Szczytnie został zbudowany w latach 1370-1380. Niemal 200 lat później z rozkazu margrabiego Jerzego Fryderyka przebudowano go na rezydencję myśliwską. Rozległa puszcza przy granicy z Mazowszem przyciągała władców na polowania, przy okazji których prowadzono rozmowy polityczne. W XVII w. zamek opustoszał, a przez kolejne stulecia zaczął popadać w ruinę. Pod koniec XVIII w. umieszczono w nim magazyny, a następnie szkołę. Do 1792 r. został niemal całkowicie rozebrany.

Obecnie ruiny zamku świecą nowym blaskiem. Odkopano zasypane pozostałości murów, odkrywając piwnice, krużganki i karcer. Część ruin nakryto szklanym zadaszeniem. Na całorocznej ekspozycji można tam obejrzeć relikty odnalezione podczas tych prac. Wokół terenu dawnego zamku odtworzono fosę. Szczególnie imponująco ruiny prezentują się wieczorem i nocą dzięki atrakcyjnemu podświetleniu.

Fot. www.fb.com/zamekszczytno/