Kraina gotyckich zamków

Zamki kryją wiele historii. Owiane tajemnicami, aż proszą się, by je odkrywać. Można zgłębiać ich historię, ruszając Szlakiem Zamków Gotyckich, można też nieco zboczyć ze szlaku i zwiedzić inne warownie i ich pozostałości na Warmii i Mazurach. Aż żal ich wszystkich nie zobaczyć.

Przedstawiamy 4 zamki, które mamy nadzieję, zachęcą do poznawania historii zamków gotyckich w całej Polsce.

Zamek w Olsztynie

Zamek kapituły warmińskiej to najstarsza budowla w Olsztynie, wzniesiona w XIV wieku w zakolu rzeki Łyny. W zamku urzędował (w latach 1516-1521) sam Mikołaj Kopernik. Jako administrator zarządzał dobrami kapituły warmińskiej, zbierał podatki, prowadził akcje osiedleńcze i dbał o to, by zamek był gotowy do obrony.

Na ścianie krużganku olsztyńskiego zamku znajduje się jedyny zachowany do dziś instrument astronomiczny wykonany przez genialnego uczonego. Tablica astronomiczna służyła do przedstawienia pozornego ruchu Słońca w dniach bliskich równonocy wiosennej i jesiennej, i była połączona ze swoistą formą zegara słonecznego.

Ale zamek kryje więcej interesujących ciekawostek. W dawnym refektarzu oraz komnacie administratora zachowały się unikalne sklepienia kryształowe, pochodzące z ok. 1520 roku. Charakterystyczne dla zamku olsztyńskiego są hurdycje, czyli drewniany ganek obronny. Na urokliwym dziedzińcu zamku znajdują się studnia i baba pruska – kamienna rzeźba z czasów pogańskich Prusów.

Obecnie w zamku działa Muzeum Warmii i Mazur, w którym możemy zaznajomić się z przyrządami astronomicznymi sprzed wieków i pamiątkami po Koperniku. W zbiorach muzeum znajdują się eksponaty związane z przeszłością regionu, szczególnie warte uwagi są kolekcje rzeźby gotyckiej, malarstwa religijnego i wyrobów konwisarskich i ludwisarskich.

Zamek w Nidzicy

Największy zamek krzyżacki na Mazurach. Wzniesiony w XIV wieku przez wielkiego mistrza krzyżackiego Winrycha von Kniprode nad rzeką Nidą, strzegł południowej granicy państwa zakonnego. Otoczony rozległymi bagnami i moczarami, pełnił ważną funkcję obronną. Odegrał też pewną rolę w wielkiej wojnie z zakonem krzyżackim – zarówno twierdza, jak i miasto zostały przejęte przez Władysława Jagiełłę, który szedł na Grunwald.

Co ciekawe, Nidzica w XVII wieku była jednym z miejsc w Prusach Książęcych, gdzie przeprowadzono najwięcej procesów o czary.

Po zniszczeniach poczynionych w czasie II wojny światowej zamek doczekał się odrestaurowania dopiero w latach 1959-1965. Obecnie mieszczą się w nim: ośrodek kultury, muzeum, biblioteka, siedziba bractwa rycerskiego oraz pokoje gościnne i restauracja. Zarówno latem, jak i zimą organizowane są tu turnieje rycerskie.

Zamek w Lidzbarku Warmińskim

Zamek w Lidzbarku Warmińskim został wybudowany w XIV wieku jako nowa siedziba biskupów warmińskich. Jest się czym zachwycać, warownię uznano za pomnik historii i bez wątpienia stanowi jeden z najcenniejszych zabytków architektury gotyckiej w Polsce. Stoi w widłach rzek Symsarny i Łyny. W skład zespołu zamkowego wchodziły zamek oraz dwa przedzamcza. Krużganki na dziedzińcu przypominają te wawelskie, stąd budowla bywa nazywana „Wawelem Północy”. Wewnątrz zachowały się m.in. podziemia, służące niegdyś za magazyny i więzienie, oraz bezcenne malowidła.

Do 1795 r. zamek pełnił funkcję siedziby biskupów warmińskich, a jego mury zamieszkiwali wybitni przedstawiciele kultury polskiej: Mikołaj Kopernik, Jan Dantyszek, Stanisław Hozjusz, Marcin Kromer oraz Ignacy Krasicki. Ceglana warownia szczęśliwie przetrwała wiele wojen, które przetoczyły się przez Warmię.

Dzięki wykonanym ostatnio pracom konserwatorskim można teraz przechadzać się po dwupoziomowych krużgankach, podziwiać filary z wapienia gotlandzkiego, a na ścianach oglądać ponad sześćsetletnie malowidła o tematyce religijnej.

Jeżeli o uszy obije się wam określenie „kolorowy zamek”, to najpewniej będzie chodziło o zamek lidzbarski. Za sprawą biskupa Henryka Sorboma niemal wszystkie zamkowe pomieszczenia zostały ozdobione pięknymi malowidłami. Szczególne wrażenie robi Wielki Refektarz, sala zdobiona bogato gotycką polichromią, w której odbywały się szczególne uroczystości, sejmiki warmińskie czy wystąpienia biskupów.

Więcej o historii budowli i regionu można dowiedzieć się w Muzeum Warmińskim (oddziale Muzeum Warmii i Mazur), które działa w zamku. Można też zatrzymać się w stylowym hotelu Krasicki, funkcjonującym w budynkach przedzamcza, i spędzić tam iście królewski urlop.

Zamek w Ostródzie

Postawiony w XIV w. nad rzeką Drwęcą przez zakon krzyżacki. Ostródzki zamek jest ciekawy, bo w odróżnieniu od innych krzyżackich budowli obronnych prawdopodobnie nie miał żadnych wież. W XV w. zamek otoczono fosą.

Niektórzy historycy podają, że w zamkowej kaplicy zostały złożone tymczasowo ciała poległych w bitwie pod Grunwaldem, w tym wielkiego mistrza Ulryka von Jungingena. W 1807 r. w zamku stacjonował wraz ze swoim sztabem cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte. Dziś w budowli mieszczą się centrum kultury, galeria, biblioteka i muzeum.