Bożonarodzeniowe tradycje na Warmii i Mazurach

Święta Bożego Narodzenia na Warmii i Mazurach dawniej wyglądały zupełnie inaczej niż te, które znamy dzisiaj. Święto to zwane było Godami lub Godnymi Świętami i trwało o wiele dłużej niż obecnie, bo jego obchody rozpoczynały się wraz z początkiem adwentu.

W pierwszą niedzielę adwentu pod sufitem chaty wieszano wieniec wykonany ze świerkowych gałązek, na którym ustawiano jedną świeczkę, a w każdą kolejną niedzielę, aż do wigilii, dokładano następną.

Warmińska pasterka i  poranna Jutrznia na Gody

Warmińska pasterka odbywała się o północy tylko w miastach, natomiast na wsi ludzie przychodzili na pasterkę zwana Jutrznią na Gody, odprawianą o godzinie piątej rano. Poranna jutrznia była odpowiednikiem współczesnej pasterki i wyjątkową uroczystością. Zwyczaje świąteczne były inne na Warmii, a inne na Mazurach, ponieważ Warmia była krajem tradycyjnie katolickim a Mazury – ewangelickim.

Wigilia bez postu – najeść się do syta

W bożonarodzeniowej tradycji Warmii i Mazur przez długi czas nie było wigilijnego postu. Już w dzień wigilii rodzina spożywała różnego rodzaju potrawy z mięsa, w tym gęsinę, kiełbasę i pieczenie.
Na wigilijnym stole nie mogło zabraknąć wielu potraw przyrządzonych z kaszy na różne sposoby, w duchu tradycji kuchni litewskiej i rosyjskiej. Nie brakowała także potraw z ryb pochodzących z mazurskich jezior i wypiekanego chleba razowego. Na Warmii i Mazurach do 1945 roku nieznany był zwyczaj łamania się opłatkiem.

Snopek słomy zamiast choinki

Zamiast choinki ustawiano snopek słomy lub siana w kącie izby, gdzie odbywała się wieczerza wigilijna. Zwyczaj stawiania choinki przyjął się dopiero około 1910 roku. Później na choince zaczęły pojawiać się ciastka i jabłka, a pod nią stawiano duże talerze wypełnione smakołykami. Kiedyś, na Warmii i Mazurach dzieci otrzymywały prezenty, tak jak ma to miejsce współcześnie. Na Mazurach rozdawał je Nikolus, a na Warmii – Szemel.

Świąteczne tradycje na Warmii i Mazurach to zwyczaje pełne uroku, stanowiące dziedzictwo kulturowe. Do dziś pielęgnowane są w wielu miejscach regionu.